Bảo dưỡng động cơ điện DC định kỳ là một trong những yếu tố quan trọng để đảm bảo tuổi thọ và hiệu suất làm việc của thiết bị. Việc kiểm tra và bảo dưỡng thường xuyên giúp phát hiện sớm các hư hỏng, giảm thiểu rủi ro hỏng hóc bất ngờ và tiết kiệm chi phí sửa chữa.

So với các dòng động cơ điện AC thì động cơ điện DC cần bảo trì nhiều hơn. Các dòng động cơ điện DC thường gặp các vấn đề như:

• Tổn thất cơ học do ma sát giữa chổi than và ổ trục và các bộ phận quay khác
• Mất sắt do dòng điện xoáy và hiện tượng trễ
• Tổn thất đồng xảy ra trong phần ứng và trong các cuộn dây kích từ

Sơ lược quy trình bảo dưỡng động cơ điện DC

Quy trình bảo trì động cơ điện DC bắt đầu bằng việc tham khảo lịch sử bảo dưỡng từ các kỹ thuật viên nhà máy. Sau đó, tiến hành kiểm tra các yếu tố ảnh hưởng như quá tải, mất cân bằng và sử dụng sai quy cách. Kỹ thuật viên nhà máy cần đánh giá kỹ lưỡng lịch sử bảo trì trước khi tiếp tục đến bước kiểm tra cuộn dây. Cổ góp và chổi than, là những bộ phận dễ bị hao mòn, cần được kiểm tra định kỳ và sửa chữa hoặc thay thế khi cần thiết nhằm ngăn ngừa sự cố trong quá trình hoạt động.

Bạc đạn cũng giữ vai trò quan trọng trong việc bảo trì. Việc thay thế bạc đạn bị hao mòn hoặc phát ra tiếng ồn cần được thực hiện kịp thời. Đối với bạc đạn không có phốt chắn mỡ, bôi trơn đúng cách trước khi lắp đặt lại motor là điều thiết yếu.

Cuối cùng, trước khi đưa động cơ trở lại dây chuyền sản xuất, một kiểm tra không tải phải được thực hiện để xác định tình trạng của động cơ và đảm bảo tất cả các bộ phận hoạt động bình thường. Thực hiện quy trình bảo trì đều đặn không chỉ duy trì hiệu suất làm việc của động cơ mà còn giúp kéo dài tuổi thọ của thiết bị.

Cần chú ý kiểm tra, bảo dưỡng các phần sau:

• Kiểm tra tiếng ồn và đo rung động cơ điện DC 
• Kiểm tra trực quan 
• Kiểm tra cuộn dây 
• Bảo trì chổi than và cổ góp 
• Bảo dưỡng bạc đạn và bôi trơn 

Kiểm tra tiếng ồn và độ rung

Kiểm tra tiếng ồn và độ rung của motor điện là một bước quan trọng để xác định các vấn đề tiềm ẩn. Để thực hiện kiểm tra, motor phải được kết nối và vận hành với tải thông thường. Sự xuất hiện của tiếng ồn và rung có thể chỉ ra nhiều vấn đề như mất cân bằng động cơ, lắp đặt sai, cọ sát chổi than, vấn đề về bạc đạn, lỏng cốt trục hoặc quạt mát, và có thể có vật thể cản trở trong lỗ thông khí hoặc vỏ bọc.

Trong trường hợp dây quấn gặp sự cố, việc kiểm tra độ cách điện và các điểm hư hỏng là cần thiết sau khi tháo động cơ. Rung động có thể xuất phát từ quá nhiệt hoặc sự đánh lửa của chổi than. Tiếng ồn và rung không chỉ do yếu tố cơ khí mà cũng có thể do các sự cố liên quan đến điện, như hở mạch hoặc ngắn mạch trong cuộn dây, hoặc khoảng hở khí không đồng đều.

Để phân biệt giữa mất cân bằng do điện và cơ khí, có thể thực hiện cách sau: khởi động động cơ và sau đó ngắt nguồn. Nếu tiếng ồn và rung vẫn còn khi không có điện, thì vấn đề thuộc về cơ khí. Ngược lại, nếu tiếng ồn ngừng khi ngắt điện, điều này cho thấy lỗi phát sinh từ vấn đề điện. Việc xác định nguồn gốc chính xác của tiếng ồn và rung là rất quan trọng để tiến hành sửa chữa và bảo trì motor điện hiệu quả.

Kiểm tra ngoại quan

Kiểm tra ngoại quan bằng mắt thường liên quan đến việc quan sát và ghi nhận các dấu hiệu bất thường khi động cơ điện ngừng hoạt động. Các dấu hiệu như bẩn, trầy xước, hoặc tổn thương trên động cơ có thể là cảnh báo đầu tiên về hư hỏng. Nếu động cơ có mùi cháy, có khả năng là do quá nhiệt, có thể do tổn hại ở cuộn dây. Vấn đề quá nhiệt không chỉ diễn ra từ bên trong động cơ mà cũng có thể do chạy quá tải cơ khí, tắc nghẽn ở bộ phận chạy tải, lưu lượng dầu không đủ hoặc vận hành ở tốc độ thấp dẫn đến mất cân bằng luồng không khí.

Ngoài ra, dòng điện trong bộ truyền động cũng có thể gây quá nhiệt cho cuộn dây, hoặc nguyên nhân có thể xuất phát từ ô nhiễm môi trường làm yếu kém hiệu suất. Các chất ô nhiễm có thể gây cản trở cho quá trình hoạt động của động cơ khi chúng trở thành chất cách nhiệt hoặc chất tạo nhiệt. Do đó, việc kiểm tra quạt làm mát và đường lưu thông không khí là cần thiết để đảm bảo không có cản trở.

Sự ăn mòn cũng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến mối dây motor, có thể dẫn đến cản trở mạch điện. Nếu sự ăn mòn xảy ra thường xuyên và cuộn dây động cơ có dấu hiệu hư hỏng sau khi được kiểm tra, việc quấn lại dây có thể là lựa chọn hợp lý để đảm bảo động cơ hoạt động hiệu quả.

Kiểm tra cuộn dây motor điện 

Dấu hiệu cho thấy cuộn dây motor điện có thể bị quá nhiệt bao gồm dấu cháy, nứt gãy, vỏ dây điện có thể bị tróc. Khi cuộn dây gặp hư hỏng nghiêm trọng, việc quấn lại dây motor là cần thiết. Nếu cuộn dây bị bẩn hoặc ăn mòn, cần phải làm sạch trước khi kiểm tra. Cũng cần kiểm tra xem có dấu hiệu ẩm ướt trên cuộn dây hay không; nếu có, cuộn dây cần được sấy khô trước khi thực hiện các bước kiểm tra sau đó, để tránh việc điện trở cách điện bị sai lệch. Việc sấy khô nên được thực hiện cho đến khi điện trở cách điện đạt ít nhất 10 megaohm.

Tiêu chuẩn kiểm tra cách điện cuộn dây là sử dụng thiết bị megger với điện thế 500 hoặc 1000 V đối với động cơ điện một chiều. Mức điện trở cách điện tối thiểu yêu cầu là 1 megaohm trên kilovolt và 1 megaohm ở nhiệt độ môi trường 40 độ C. Thông thường, điện trở cách điện ở mức 50 megaohm trở lên được coi là bình thường, nhưng giá trị này phụ thuộc vào kích thước và loại dây của motor điện.

Khi thực hiện kiểm tra cách điện, cần lưu ý rằng giá trị điện trở có thể khác nhau tùy vào thời gian kiểm tra, vì vậy nên thực hiện nhiều lần để đảm bảo tính chính xác. Trị số thấp trong kiểm tra cho thấy motor điện đang gặp vấn đề và cần phải có sự kiểm tra thêm. Mặc dù kiểm tra cách điện tiếp đất không phải là yêu cầu bắt buộc, nhưng nó không cung cấp thông tin về điện trở cách điện giữa các bối dây, do đó cần được cân nhắc kỹ lưỡng khi thực hiện.

Bảo trì chổi than và cổ góp 

Chổi than và cổ góp là hai thành phần thiết yếu trong động cơ điện một chiều (DC) và cần được bảo trì định kỳ để đảm bảo hiệu suất hoạt động. Nếu không được chăm sóc đúng cách, có thể dẫn đến việc sửa chữa cổ góp hoặc thay mới chổi than. Chổi than tiếp xúc với cổ góp quay, trong điều kiện hoạt động bình thường, chúng tạo ra tiếng ồn rất ít. Tuy nhiên, nếu chổi than phát triển nhiều vết trầy xước, đó có thể là dấu hiệu của sự hoạt động không đạt chuẩn của động cơ.

Để kiểm tra trạng thái hoạt động của chổi than, người sử dụng có thể ngắt điện và quay roto bằng tay để kiểm tra khả năng tiếp xúc của chổi than với cổ góp và độ đàn hồi của lò xo. Một chổi than đạt yêu cầu kỹ thuật sẽ có bề mặt bóng loáng, cho thấy đã được lắp đặt đúng cách. Lắp đặt sai có thể gây ra hiện tượng đánh lửa không mong muốn.

Chổi than cần được bố trí đều xung quanh cổ góp và song song với các thanh của cổ góp. Việc giữ cho khu vực xung quanh chổi than luôn sạch sẽ cũng rất quan trọng. Để đánh giá độ mài mòn, nên so sánh chổi than hiện tại với một bộ chổi than mới. Nếu chổi than hiện tại đã bị mài mòn quá nhiều và không thể đảm bảo vận hành tốt cho đến lần bảo trì tiếp theo, cần phải thay thế bằng chổi than mới. Việc bảo trì kịp thời sẽ giúp tăng cường tuổi thọ và hiệu suất hoạt động của động cơ điện một chiều.

Bảo dưỡng động cơ điện DC định kỳ là một công việc quan trọng giúp đảm bảo hoạt động ổn định và kéo dài tuổi thọ của thiết bị. Việc thực hiện đúng các quy trình bảo dưỡng sẽ giúp giảm thiểu chi phí bảo trì và tăng năng suất sản xuất. Nếu bạn không có đội ngũ kỹ thuật viên để thực hiện hãy liên hệ với đội ngũ kỹ thuật viên Kỹ Thuật Năng Lượng theo hotline 0902 477 357 để được tư vấn.